بررسی عملکرد سطوح عایق، نیمه عایق و طبیعی در فرایند بارش- رواناب ‏سامانه های سطوح آبگیر، مطالعه موردی: ایستگاه پژوهشی خرم آباد ارومیه

نویسندگان

منصور مهدی زاده یوشانلوئی

محمد روغنی

چکیده

ایجاد پوشش گیاهی دائمی و دارای بازدهی اقتصادی از جمله روش های مهار فرسایش آبی در نقاط مختلف است. امروزه، ایجاد سامانه­ های سطوح آبگیر باران برای جمع آوری حجم کافی آب باران از طریق افزایش ضریب رواناب از سطح آبگیر و همچنین، استفاده بهینه از بارش های کم حجم روزانه برای استقرار پوشش گیاهی در اراضی رواج دارد. بر این اساس، با توجه به تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم و محیط زیست عرصه های طبیعی که عمدتا ناشی از بهره برداری غیراصولی از منابع آب و خاک طی چند دهه گذشته است، لزوم بازنگری و بهینه سازی در سیستم های ذخیره نزولات آسمانی و ارائه تلفیقی از روش های مختلف را به ­منظور کسب نتایج در احیائ و توسعه منابع طبیعی تجدید شونده ، ضروری ساخته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف معرفی روش مناسب مدیریت بهره برداری تلفیقی از سطوح عایق و نیمه عایق، در بهینه سازی کمی و کیفی تولید رواناب سامانه های سطوح آبگیر برای توسعه باغات دیم در حوزه های آبخیز معرف مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب انجام شد. هدف این پژوهش، تحلیل و مدل نمودن میزان عمق رواناب استحصالی در سطوح آبگیر با تیمارهای مختلف، برای ارائه الگوی عمق رواناب قابل استحصال برای شرایط آب و هوایی نیمه خشک کشور به ­طور نمونه استان آذربایجان غربی است. محل انجام پروژه در فاصله 30 کیلومتری جنوب شرقی شهر ارومیه و در ایستگاه خرم آباد است. در این ایستگاه، سطوح آبگیر باران به ابعاد 5×6 متر مربع، با تیمارهای سطح عایق، نیمه عایق و طبیعی در چهار تکرار بر روی دامنه جنوبی و با شیب 12 الی 15 درصد احداث شد. مقادیر بارش روزانه و عمق رواناب حاصل از آن­ ها برای یک دوره آماری چهارساله و به تعداد 100 واقعه بارندگی روزانه منجر به تولید رواناب، اندازه گیری شد. برای بررسی فراوانی بارش های روزانه بیشتر از صفر، یک، پنج و 10 میلی­ متر در هر ماه از داده های 54ساله (2005-1951) ایستگاه هواشناسی سینوپتیک ارومیه به عنوان ایستگاه معرف شرایط اقلیمی نیمه خشک استفاده شد. نتایج نشان داد، بارش های روزانه بیشتر از یک و پنج میلی­ متر در فصل رشد گیاه شامل ماه­ های تیر، مرداد و شهریور به ترتیب دارای متوسط فراوانی یک بار در یک سال و یک بار در سه سال هستند. همچنین، حد آستانه بارندگی روزانه برای شروع رواناب به ترتیب برای سطوح آبگیر عایق، نیمه عایق و طبیعی برابر 2.5، 3.5 و 4.4 میلی­ متر و درصد ضریب تولید رواناب این سطوح به ترتیب برابر 41.17، 10.58 و 1.74 برای دوره زمانی فروردین الی آبان ماه است. لذا، استفاده از تیمار عایق برای ایجاد سطح آبگیر همراه با تعبیه سامانه ذخیره رواناب حاصل از ماه های پر باران مثل فروردین و اردیبهشت و سامانه توزیع آب ذخیره شده در ماه های پر نیاز آبی گیاه شامل تیر، مرداد و شهریور توصیه می شود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی عملکرد سطوح عایق، نیمه‌عایق و طبیعی در فرایند بارش-‌‌رواناب ‏سامانه‌‌های سطوح آبگیر، مطالعه موردی: ایستگاه پژوهشی خرم‌آباد ارومیه

ایجاد پوشش گیاهی دائمی و دارای بازدهی اقتصادی از جمله روش‌های مهار فرسایش آبی در نقاط مختلف است. امروزه، ایجاد سامانه­‌های سطوح ‌آبگیر باران برای جمع‌آوری حجم کافی آب باران از طریق افزایش ضریب رواناب از سطح ‌آبگیر و همچنین، استفاده بهینه از بارش‌های کم حجم روزانه برای استقرار پوشش ‌گیاهی در اراضی رواج دارد. بر این اساس، با توجه به تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم و محیط‌زیست عرصه‌های طبیعی که عمدت...

متن کامل

ارزیابی کارایی سطوح عایق در افزایش ضریب رواناب و بهبود رطوبت خاک

در حال حاضر بیشتر حوزه‌های آبخیز کشور در اثر بهره‌برداری غیراصولی و عدم اعمال مدیریت‌های لازم در وضعیت بحرانی می‌باشد. از آن‌جایی که حدود 80 درصد آبخیزهای ایران دارای شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک می‌­باشند، لذا مقوله بهره‌برداری بهینه از نزولات آسمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق به‌منظور افزایش ضریب رواناب در سطح سامانه‌های آبگیر و بهبود رطوبت خاک در پای سامانه، اقدام به ایجاد سا...

متن کامل

بررسی نقش سطوح عایق در جمع آوری آب باران با هدف تأمین آب باغات دامنه ای در حوزه های آبخیز (مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری)

تحقیق حاضر در استان چهارمحال و بختیاری با هدف بررسی تأثیر به کارگیری روش‌های مختلف مدیریتی در بستر سامانه‌های سطوح آبگیر جهت بهینه‌سازی تولید رواناب به اجرا در آمده است. برای این منظور تعداد نه سامانه ی آبگیر مستطیلی شکل به ابعاد سه در چهار متر با سه تیمار عایق، جمع‌آوری پوشش سطحی سامانه و شاهد(پوشش طبیعی زمین)، بر روی دامنه ای با شیب 20 درصد احداث گردید. در پایین دست هر سامانه، یک مخزن جه...

متن کامل

لزوم سطح عایق برای جمع‌آوری آب باران در نواحی نیمه‌خشک

  ایجاد پوشش گیاهی دائمی و دارای بازدهی اقتصادی از راه‌های کنترل فرسایش در دشت‌های دامنه‌ای به روش مشارکت مردمی است. به همین منظور ایجاد سامانه‌های سطوح آبگیر باران همراه با افزایش ضریب رواناب سطحی خصوصاً دربارش‌های حداقل روزانه لازم می‌باشد. با توجه به نیاز کشور و استان زنجان به استفاده از روش ‌ های مناسب ایجاد سامانه جمع‌آوری آب باران با هدف تامین آب و توسعه باغات مثمر در اراضی شیب‌دار این طرح...

متن کامل

تاثیر کم‌آبیاری و سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و بهره‌وری آب گندم (مطالعه موردی: خرم آباد)

با توجه به اهمیت مدیریت آبیاری و استفاده بهینه کود در هر منطقه، به­منظور بررسی تاثیر کم­آبیاری و سطوح مختلف کود بر عملکرد و بهره­وری آب گندم پائیزه رقم چمران دو در خرم­آباد، یک طرح فاکتوریل با پایه بلوک­های کامل تصادفی شامل 27 پلات: سه سطح ­آبیاری (100 درصد نیاز آبی (I100)، 75 درصد نیاز آبی (I75) و50 درصد نیاز آبی (I50))، سه سطح کودی (100 (N100)، 150 ...

متن کامل

ارزیابی کارایی سطوح عایق در افزایش ضریب رواناب و بهبود رطوبت خاک

در حال حاضر بیشتر حوزه های آبخیز کشور در اثر بهره برداری غیراصولی و عدم اعمال مدیریت های لازم در وضعیت بحرانی می باشد. از آن جایی که حدود 80 درصد آبخیزهای ایران دارای شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک می ­باشند، لذا مقوله بهره برداری بهینه از نزولات آسمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق به منظور افزایش ضریب رواناب در سطح سامانه های آبگیر و بهبود رطوبت خاک در پای سامانه، اقدام به ایجاد سا...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
مهندسی و مدیریت آبخیز

ناشر: پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

ISSN 2251-9300

دوره 7

شماره 4 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023